Zadania zlecone

powrót

Samorządy mają permanentny problem z niedofinansowaniem zadań zleconych

Wciąż nie udało się znaleźć rozwiązania, które eliminowałoby problem współfinansowania zadań zleconych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zgodnie z art. 166 Konstytucji zadania publiczne wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego można podzielić na dwa rodzaje. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez j.s.t. jako zadania własne. Oprócz tego ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa.

Samorząd nie może odmówić realizacji zadań zleconych. Zadania te nie mogą też zostać przejęte do realizacji przez organy administracji rządowej. Dlatego pojawiają się spory pomiędzy płatnikiem omawianych środków, czyli wojewodą, a samorządami. Prawidłowość działania systemu dotowania zadań zleconych była od wielu lat kwestionowana przez stronę samorządową, wskazującą na nieadekwatność wielkości dotacji otrzymywanych z budżetu państwa do wydatków ponoszonych na realizację zadań zleconych. Natomiast strona rządowa kwestionowała efektywność wykonywania zadań zleconych przez jednostki samorządu terytorialnego, wskazując, że nie ma podstaw do stwierdzenia, że kwoty przekazywanych dotacji były nieadekwatne do wydatków. Problem pozostaje nadal nierozwiązany.

Zgodnie z art. 49 ust. 1, 5 i 6 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, j.s.t. otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa w wysokości zapewniającej realizację zadań zleconych. W przypadkach, gdy kwota dotacji nie zapewnia pełnej i terminowej realizacji zadania, jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo dochodzenia należnego świadczenia wraz z odsetkami w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych.

Zagadnienie podstawy prawnej roszczenia jednostki samorządu terytorialnego o świadczenie z tytułu poniesionych przez tę jednostkę kosztów wykonania zadania zleconego z zakresu administracji rządowej nie pokrytych przez dotację celową było przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który wyraził pogląd, że art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t. stanowi samodzielną podstawę tego roszczenia, jeżeli przekazana dotacja celowa nie zapewnia pełnego i terminowego wykonania zleconych zadań, bez potrzeby odwołania się do art. 417 k.c.

W art. 46 ust. 1 ustawodawca postanowił, że jednostka samorządu terytorialnego wykonująca zadania zlecone ustawami otrzymuje z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań. 

Dotacja celowa, o której mowa w art. 49 ust. 1, jest dotacją o charakterze obligatoryjnym i jedną z niewielu, w stosunku do której ustawodawca wprost sformułował zasadę adekwatności. Oznacza to, że wysokość dotacji powinna być tak wyliczona według zasad określonych w przepisach ustawy o finansach publicznych obowiązujących w dacie jej przyznania, by przekazane środki zapewniały pełne i terminowe finansowanie wykonania zadań zleconych.

W praktyce jednostki samorządu terytorialnego zmuszone są jednak do współfinansowania zadań zleconych i ograniczenia finansowania zadań własnych. Jedyną możliwością odzyskania należności jest najczęściej droga sądowa, co wiąże się z koniecznością skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Zdobyte przez prawników Kancelarii wieloletnie doświadczenie w zakresie prawa publicznego oraz specyfiki funkcjonowania administracji publicznej pozwala na profesjonalną reprezentację jednostek samorządu terytorialnego w procesie dochodzenia zwrotu środków własnych przeznaczonych przez te podmioty na częściowe finansowanie zadań zleconych – nawet do 10 lat wstecz.

Jednostki samorządu terytorialnego coraz częściej decydują się na dochodzenie swoich roszczeń w Sądzie. Pomimo skomplikowania procesu sądowego i znacznych trudności dowodowych w określeniu wysokości należności, z pomocą doświadczonych prawników, osiągają na tym polu wymierne sukcesy. Świadczy o tym choćby poniższe orzecznictwo.